Lễ hội Ramưwan – Một tượng trưng cho sự kết hợp hài hòa giữa tâm linh và văn hóa của đồng bào Chăm. Đây không chỉ là một sự kiện truyền thống, mà còn là một khoảnh khắc tận hưởng độc đáo, nơi những giá trị văn hóa đặc sắc của người Chăm Bàni được thể hiện qua các nghi lễ tôn vinh tổ tiên và niềm tin sâu sắc vào một cuộc sống an lành, hạnh phúc.
1. Lễ hội Ramưwan nguồn gốc có từ khi nào?
Lễ hội Ramưwan hay còn được biết đến là lễ tảo mộ của người Chăm Hồi Giáo ở tỉnh Ninh Thuận, xuất phát từ sự đa dạng tôn giáo trong cộng đồng Chăm. Người Chăm ở đây theo ba tôn giáo khác nhau, bao gồm người Chăm Ahier theo đạo Bàlamôn, người Chăm Awal theo Hồi giáo Bàni và người Chăm theo Hồi giáo Islam. Điều này dẫn đến sự khác biệt về tín ngưỡng và phong tục giữa các cộng đồng.
Ví dụ như Lễ hội Kate Ninh Thuận chỉ được tổ chức bởi người Chăm Bàlamôn, trong khi Lễ hội Ramưwan là của người Chăm Bàni và Islam. Lễ hội này mang đến đặc trưng riêng biệt và liên quan đến những hoạt động có giá trị đạo đức, như uống nước nhớ nguồn và tôn vinh gia đình cùng tổ tiên. Sự hiếu thảo được đặt lên hàng đầu trong lễ hội này, tạo ra cơ hội cho con cháu quây quần bên nhau và cho những người con xa xứ trở về quê hương. Tất cả hòa mình vào không khí náo nhiệt và tưng bừng của lễ hội.
2. Lễ Hội Ramưwan diễn ra vào thời gian nào?
Lễ hội Ramưwan được tổ chức vào khoảng thời gian từ tháng 5 đến đầu tháng 6 Dương Lịch. Hiện nay, đặc biệt là lễ tảo mộ của người Chăm Bàni, thu hút sự quan tâm của đông đảo khách du lịch và nhà nghiên cứu, họ đến để tìm hiểu về nét văn hóa đặc trưng của lễ hội này. Mỗi năm, việc tham gia vào Lễ hội Ramưwan, đặc biệt là tại làng Chăm Bàni ở Ninh Thuận, mang lại trải nghiệm khám phá văn hóa bản địa độc đáo của vùng đất nắng Phan Rang.
3. Những nghi thức đặc biệt của Lễ hội Ramưwan của đồng bào Chăm Bà Ni
Lễ tảo mộ trong nghi thức của Lễ hội Ramưwan
Lễ tảo mộ là một phần không thể thiếu, diễn ra trong khoảng 3 ngày, bắt đầu từ những ngày cuối của tháng trước khi chuyển sang năm mới, nó tập trung tất cả các tộc họ ở các làng Chăm Bàni đến nghĩa địa để thực hiện các hoạt động tôn vinh tổ tiên.
Người Chăm Bàni chọn nghĩa địa nằm ở những khu vực có địa hình cao ráo và được duy trì sạch sẽ. Trong những ngày đặc biệt của Tết Ramưwan, mọi thành viên trong gia đình, từ trẻ em đến người lớn và người già, mặc những bộ trang phục truyền thống trang trí mới nhất để tham gia lễ tảo mộ.
Lễ vật được sử dụng trong lễ tảo mộ rất đơn giản, bao gồm trầu cau, thuốc lá, nước uống và nước thánh. Đến nghĩa địa, từng gia đình tộc họ không chỉ tập trung vào việc thực hiện lễ cúng tế mà còn thực hiện công việc làm cỏ, vun đất để tạo nên không gian ấm cúng và sạch sẽ quanh mộ.
Mộ của người Chăm Bàni được xây dựng từ những viên đá tròn, được xếp thành các hàng dài và đều đặn. Sự chôn cất được thực hiện với khoảng cách đều và theo hướng từ bắc đến nam, với bắc là đầu và nam là chân. Mộ thường được xem xét là một biểu tượng của sự đoàn kết và liên kết mà người Chăm Bàni coi trọng.
Trong buổi lễ, các vị chức sắc thực hiện lễ tẩy uế cho phần mộ, mời tổ tiên về dự lễ. Đọc kinh cầu nguyện cùng cộng đồng và thực hiện các nghi lễ thánh khấn, họ sử dụng trầu cau có sẵn để nhét vào từng mộ. Mỗi người tham gia lễ sau đó chắp tay, giơ cao và vái lạy sát đất 3 lần để bày tỏ lòng kính trọng. Sau phần lễ, gia đình ngồi bên mộ, nói chuyện và nhiều người có thể bộc lộ cảm xúc, khóc lóc vì nhớ về người đã khuất.
Lễ cúng gia tiên tại gia đình
Sau lễ tảo mộ, truyền thống của người Chăm Bàni tiếp tục bằng Lễ Cúng Gia Tiên, một sự kiện trang trọng tại các gia đình. Mỗi gia đình tổ chức lễ cúng bằng cách sắp xếp mâm mặn và mâm ngọt. Ngay cả khi con trai trong gia đình có dịp lấy vợ, họ cũng mang theo lễ vật để cúng tế trong dịp đặc biệt này. Khi mâm cúng được bày biện xong, thầy Char đến để tụng kinh và thực hiện lễ cúng cho từng thành viên trong gia đình, mỗi người đều được phép cúng trong khoảng 10 phút.
Sau phần lễ cúng gia tiên, cộng đồng Chăm Bàni tập trung vào các hoạt động ăn uống, đặc biệt là tại các gia đình của anh em họ hàng. Mọi người cùng nhau tận hưởng không khí ấm cúng và thân thiện, tạo nên một bức tranh về tình đoàn kết và hòa mình trong không khí sum vầy.
Tiếp theo là phần hội, nơi các làng Chăm Bàni tại Ninh Thuận tổ chức nhiều sự kiện giải trí và văn hóa. Thanh niên tham gia vào các hoạt động thể dục, thể thao và những buổi biểu diễn văn nghệ truyền thống. Các vị chức sắc tôn giáo đóng vai trò quan trọng trong việc nêu gương sáng trong tinh thần hòa hợp đạo giáo, khuyến khích tín đồ đoàn kết và hỗ trợ lẫn nhau trong công việc và cuộc sống.
Lời kết
Qua bài viết trên của Phát Hoàng Long, Lễ hội Ramưwan với những nét văn hóa đặc trưng, là một bức tranh tuyệt vời về sự kết nối giữa con người và tâm linh, giữa quá khứ và hiện tại. Đây là dịp để nhìn lại quá khứ, tôn vinh nguồn gốc và đồng thời hướng tới tương lai với niềm tin vào một cuộc sống hạnh phúc, an lành. Lễ hội Ramưwan là nét đẹp văn hóa độc đáo, là điểm tựa tinh thần cho cộng đồng Chăm Bàni, giữ cho tâm hồn và truyền thống của họ sống mãi qua thời gian.
