Ninh Thuận – Mảnh đất nằm bên bờ biển miền Trung Việt Nam, không chỉ nổi tiếng với những bãi biển tuyệt đẹp và thiên nhiên hoang sơ, mà còn là nơi lưu giữ của những làng nghề truyền thống đầy màu sắc. Những làng nghề này không chỉ là nơi tạo ra những sản phẩm thủ công độc đáo mà còn là những kho tàng văn hóa, lịch sử được truyền thụ qua nhiều thế hệ.
I. Làng gốm Bàu Trúc
Làng gốm Bàu Trúc nằm tại thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận, cách thành phố Phan Rang – Tháp Chàm khoảng 10km về phía Nam. Khi bước chân vào Bàu Trúc, du khách sẽ bị ngạc nhiên bởi sự độc đáo của ngành nghề gốm ở đây – một nơi không có những xưởng sản xuất hoặc cửa hàng trưng bày truyền thống. Với hơn 400 hộ gia đình sinh sống ở đây, lên đến 80% trong số họ tham gia vào nghề làm gốm. Mỗi gia đình tạo ra một xưởng gốm riêng biệt, và dù có những nơi trưng bày gốm được chính phủ đầu tư xây dựng, hầu hết không gian sống của họ cũng đóng vai trò là nơi sản xuất và nung gốm. Một số gia đình may mắn đã mở cửa hàng trưng bày để giới thiệu và bán sản phẩm của họ.
Du khách cũng có cơ hội chứng kiến người dân Bàu Trúc biểu diễn nghệ thuật tạo hình gốm truyền thống bất cứ khi nào họ muốn. Chỉ trong vài phút, từ một viên đất bình thường, thông qua đôi bàn tay khéo léo, nó có thể biến thành một chiếc lọ hoa xinh đẹp với hoa văn tinh tế theo yêu cầu của khách hàng. Cộng đồng người dân làng Bàu Trúc thân thiện và luôn sẵn sàng tiếp đón du khách. Họ tận tâm hướng dẫn và nếu bạn muốn thử tay mình tạo ra một sản phẩm, họ sẽ giúp đỡ bạn.
Bên cạnh việc thăm quan làng gốm, du khách còn có cơ hội trải nghiệm cuộc sống hàng ngày của người dân Chăm và trao đổi văn hóa với họ, mà không cần mất phí. Nếu bạn muốn, bạn có thể mua những sản phẩm xinh xắn để làm quà tặng hoặc trưng bày, và nếu muốn mua những sản phẩm lớn hơn, chỉ cần cung cấp địa chỉ, họ sẽ gửi đến cho bạn.
II. Làng dệt mỹ nghệ Mỹ Nghiệp
Làng nghề dệt Mỹ Nghiệp tọa lạc tại khu vực thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước, nằm ngoại ô và cách trung tâm thành phố Phan Rang – Tháp Chàm khoảng 12km về phía Nam theo tuyến quốc lộ 1A. Tại làng Mỹ Nghiệp, đang có rất nhiều thợ dệt tay tài năng hoạt động, đó là một hình ảnh sống động về sự sáng tạo và khéo léo. Quá trình tạo ra một tấm vải thổ cẩm ở đây đòi hỏi qua nhiều bước công phu như tách hạt bông, cuộn, ngâm dập, nhuộm, hồ, chải và đánh ống. Mỗi bước đều yêu cầu sự khéo léo và tinh tế từ phía người thợ.
Nghề dệt tại làng Mỹ Nghiệp có sự đặc biệt trong việc bảo tồn hoa văn cổ truyền thống. Những nghệ nhân giàu kinh nghiệm đã làm cho hoa văn này vẫn tồn tại và duy trì nét độc đáo cùng bản sắc của làng nghề dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp. Điều độc đáo nữa nằm ở việc các sản phẩm được tạo ra bởi đôi bàn tay điêu luyện của những nghệ nhân.
Để tạo ra những hoa văn tinh tế, người thợ dệt cần có sự khéo léo từ đôi bàn tay, sự thẩm mỹ và kiến thức về đường nét, màu sắc và hình khối tương tự như một họa sĩ. Những hoa văn trên vải thổ cẩm mang trong mình triết lý về cuộc sống, phong tục tập quán, tôn giáo và tư duy nghệ thuật của người Chăm. Những sản phẩm dệt truyền thống tại làng Mỹ Nghiệp thu hút bởi hoa văn độc đáo, sắc sảo cùng sự đa dạng về màu sắc, kiểu dáng và loại vải.
Khi thăm làng Mỹ Nghiệp, du khách không chỉ được trải nghiệm tấm vải thổ cẩm đa dạng mà còn được làm quen với văn hóa Chăm và lắng nghe những câu chuyện về nghề dệt. Nhà trưng bày sản phẩm và trình diễn nghề dệt thu hút sự quan tâm của nhiều du khách cả từ trong và ngoài nước.
III. Nước mắm truyền thống Cà Ná
Nước mắm truyền thống Cà Ná nằm dọc Quốc lộ 1A, thuộc xã Phước Diêm, huyện Thuận Nam, cách thành phố Phan Rang-Tháp Chàm chưa đầy 30km về phía Nam. Với hương vị thơm ngon, mặn đậm và trong lành, nước mắm Cà Ná đã từ lâu trở thành một thương hiệu độc đáo và nổi tiếng.
Nhờ ưu ái của thiên nhiên, mỗi năm, ngư dân tại Cà Ná đánh bắt hàng tấn hải sản, chủ yếu là cá cơm, nguyên liệu chính để chế biến nước mắm truyền thống. Đặc biệt, muối tinh từ Cà Ná được coi là chất lượng, là nguyên liệu tốt để làm nước mắm.
Trong quá trình chế biến nước mắm ngon, người làm mắm tại đây tận dụng nguyên liệu cá cơm tươi và to để kết hợp với muối tinh thu thập trong một năm rưỡi. Các nguyên liệu này được ủ trong các lu hoặc thùng gỗ lớn. Nước mắm được để ủ từ 12 đến 24 tháng trước khi có thể sử dụng.
Khi ghé thăm Cà Ná, du khách không chỉ được trải nghiệm quá trình sản xuất nước mắm mà còn có dịp khám phá cảnh cảng cá độc đáo với đa dạng hải sản tươi sống. Bên cạnh đó, cánh đồng muối trắng và bãi biển tuyệt đẹp sẽ khiến bạn say đắm, cùng với cung đường Quốc phòng ven biển hùng vĩ, tạo nên một hành trình thú vị và đáng nhớ.
Lời kết
Qua bài viết trên của Phát Hoàng Long có thể thấy rằng, những làng nghề truyền thống tại Ninh Thuận không chỉ là những điểm đến hấp dẫn cho du khách tham quan, mà còn là những biểu tượng về sự bền bỉ, tài năng và tình yêu đối với nghệ thuật của người dân nơi đây. Sản phẩm thủ công độc đáo với những hoa văn tinh xảo và sự tỉ mỉ trong từng chi tiết chắc chắn sẽ gợi lên sự thán phục của mỗi người đặt chân đến đây. Ninh Thuận và những làng nghề truyền thống là một phần quý báu của di sản văn hóa Việt Nam, đánh dấu sự đa dạng và sự giàu có về nghệ thuật truyền thống của miền Trung đất nước.
